Kurban, İslâm’ın önemli ibadetlerinden biridir. Her yıl Kurban Bayramı’nda Allah’a yakınlaşmak maksadıyla yerine getirilen ibadet, dinimizce uygun görülen bir hayvanın kesilmesiyle sınırlı değildir. Kurban ibadeti aynı zamanda içinde niyet, teslimiyet, samimiyet ve dua barındıran derin bir manevî yolculuktur. Bu yazımızda, kurban kesimi esnasında okunması tavsiye edilen duaları, bu duaların anlamlarını ve uygulama şeklini ayrıntılarıyla ele alacağız.
Kurban İbadetinin Manevî Boyutu
Kurban, kelime anlamıyla “yaklaşmak” demektir. Terim olarak ise belirli nitelikleri taşıyan hayvanı, belirli bir vakitte Allah rızası için kesmek anlamına gelir. Hazret-i İbrahim’in (a.s.) sadakati ve Hazret-i İsmail’in (a.s.) teslimiyetiyle örnekleşen ibadet, müminin Rabbine olan bağlılığını ve teslimiyetini sembolize eder.
Kurban ibadeti, mal ile yapılan bir ibadet olduğu gibi gönülden gelen bir teslimiyetin de nişanesidir. Bu sebeple ibadetin özünü yalnızca kurban edilen hayvan değil, kesim anındaki niyet ve edilen dualar da oluşturmaktadır.
Kurban Keserken Niyetin Önemi
Her ibadette olduğu gibi kurban ibadetinde de niyet esastır. Niyet, kalpten geçirilerek Allah rızasının gözetilmesidir. Kurban kesmeye niyet eden kişi, “Yâ Rabbi! Bu kurbanı Senin rızân için kesiyorum” diyerek kalben niyet eder.
Bazı alimler, bu niyetin sözlü olarak ifade edilmesini de güzel görmüşlerdir. Özellikle kurban sahibinin orada bulunmadığı durumlarda yani vekâletle kurban kesiliyorsa, kurbanı kesen kişi:
“Bu kurbanı falanca adına, Allah rızası için kesiyorum” diyerek niyetini açıkça beyan edebilir.
Kurban Keserken Okunacak Dua
Kurban kesimi esnasında Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) öğrettiği ve bizzat kendisinin de okuduğu bazı özel dualar mevcuttur. Bu dualar, kurban ibadetinin ruhunu ve hikmetini içinde barındıran, çok kıymetli ifadelerdir.
Kurban kesilirken öncelikle besmele çekilir ve ardından şu dua okunur:
Arapça Okunuşu:
Bismillâhi Allâhu ekber. Allâhumme hâzâ minke ve leke. Allâhumme tekabbel minnî. İnne salâtî ve nüsukî ve mahyâye ve memâtî lillâhi Rabbi’l-âlemîn. Lâ şerîke leh. Ve bi zâlike umirtu ve ene evvelü’l-müslimîn.
Türkçe Anlamı:
“Allah’ın adıyla. Allah en büyüktür. Allah’ım! Bu, Sen’dendir ve Sanadır. Allah’ım! Bunu benden kabul buyur. Şüphesiz ki benim namazım, kurbanım, hayatım ve ölümüm âlemlerin Rabbi olan Allah içindir. Onun hiçbir ortağı yoktur. Ben bununla emrolundum ve ben Müslümanların ilkiyim.”
Bu dua, Kur’ân-ı Kerim’in En’âm suresi 162-163. ayetlerinden ilham alınarak okunan ve Efendimiz’in sünnetiyle şekillenen bir ibadet duasıdır.
Besmelesiz Kurban Geçerli midir?
Diyanet İşleri Başkanlığı ve İslam âlimlerinin ortak görüşüne göre besmele çekmeden kurban kesmek mekruhtur. Bu hükmün temelini aşağıda yer alan ayet oluşturur:
“Üzerine Allah’ın ismi anılmadan kesilen hayvanlardan yemeyin. Çünkü bu, bir fısktır (günahtır).” (En’âm, 121)
Ancak bir kimse unutarak besmele çekmeden kesim yaparsa kurban geçerli sayılır. Bilerek terk edilirse bu durumda kurban geçersiz olur. Bu sebeple kurban kesilirken “Bismillâhi Allâhu Ekber” diyerek Allah’ın ismi mutlaka anılmalıdır.
Peygamber Efendimiz Nasıl Dua Ederdi?
Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.), kurban ibadetine büyük önem verir, kendisi ve ümmeti adına kurban keserdi. Rivayetlere göre Efendimiz (s.a.v.), kurban keserken şu şekilde dua etmiştir:
“Allah’ım! Bu, Senin emrine uygun olarak ve Senin rızân için kesilen kurbandır. Bu kurbanı ben ve ümmetim adına kesiyorum.”
(Beyhakî, es-Sünenü’l-Kübrâ, 9/269)
Efendimiz’in bu duası, ümmetine olan merhametinin de göstergesidir. Bu sebeple bazı âlimler, imkânı olan Müslümanların ümmeti adına da bir kurban kesmesini tavsiye etmişlerdir.
Kurban kesilirken okunan dualar, aslında bir teslimiyet manifestosudur. Bu dualarla mümin, hayatının tamamını Allah’a adadığını yeniden dile getirir. “Namazım da, kurbanım da, hayatım da, ölümüm de Allah içindir” demek; sadece bir hayvanı kurban etmek değil yaşamını bütünüyle Rabb’e teslim etmektir.
Bu yüzden kurban duası aynı zamanda ruhu, kalbi ve zihni Allah’a yönelten bir çağrıdır. Kurban ibadeti ile kul, Allah’a yaklaşma yolunda içten bir adım atar. Aslında kesilen hayvandan önce nefsin istekleri, dünya sevgisi ve benlik duygusu kurban edilir.
Vekâletle Kurban Kesiminde Dua
Günümüzde bağış yolu, dernek ya da vakıflar aracılığıyla kurban kestiren kimseler son derece fazladır. Bu durumda kurbanı kesecek olan görevli şu şekilde niyet eder:
“Bu kurbanı falanca adına, Allah rızası için kesiyorum. Bismillâhi Allahu Ekber.”
Yine kesim esnasında yukarıda yer verdiğimiz dua okunabilir. Dualar, kesim esnasındaki bilinci ve ibadetin ruhunu beslediği için vekâletle kesimlerde de ihmal edilmemelidir.
Müslümanlıkta dua ve ibadet iç içe geçmiştir. Kurban ibadeti de dua ile anlam bulur. Kurban, Müslümanlar için Allah’a samimi bir yakarıştır. Bu sebeple, kurban esnasında sadece ağız değil kalp de duaya eşlik etmelidir.
Kurban kesilirken etrafa hâkim olan sabır, vakar ve huşû ise ibadetin ciddiyetini yansıtır. Bu yönüyle dua, kurban ibadetinin en mühim unsurlarından biri hâline gelir. Kurban keserken okunan dua, ibadetin ruhunu oluşturan unsurlardan biridir. Hem kurbanı kesenin hem de kesilenin Allah’a teslimiyetini temsil eder. Bu yüzden kelimelerin anlamını hissederek ve gönülden söylemek esastır.
