Kurban ibadeti, sadece kesim ânı ile sınırlı olmayan; kesilen hayvanın eti, derisi hatta iç organlarıyla birlikte bir bütün olarak değerlendirilmesi gereken bir ibadettir. Kurban Bayramı’nda yerine getirilen ibadet, hem bireysel sorumlulukları hem de toplumsal dayanışmayı içinde barındırır. Bu nedenden dolayı kurban kesildikten sonra etinin ve derisinin nasıl kullanılacağı dini açıdan çok önemlidir. Çünkü bu süreç, kurban ibadetinin ahlaki ve sosyal yönünü tamamlayan bir parçasıdır.
Kurban Etinin Paylaşımı Nasıl Olmalıdır?
Kurban kesildikten sonra ilk dikkat edilmesi gereken konu, etin nasıl paylaşılacağıdır. İslam âlimlerinin ve Diyanet İşleri Başkanlığı’nın görüşlerine göre kurban etinin üçte biri ihtiyaç sahiplerine, üçte biri akraba ve komşulara, üçte biri de kurbanı kesen kişinin ailesine bırakılır. Bu paylaşım şekli, hem sünnetin ihyası hem de toplumda kardeşlik ruhunun güçlenmesi açısından önemlidir. Bu oranlar kesin bir farz hükmü olmayıp tavsiye niteliğindedir. En faziletli olan, dağıtımda dengeyi ve muhtaç kimseleri gözetmektir.
Kurban Etinden Satmak Caiz midir?
Kurban ibadetinin en temel özelliği Allah rızası için yapılan bir fedakârlık olmasıdır. Bu nedenle kurbanın herhangi bir parçası, satılamaz. Et, kemik, iç organ, yağ, sakatat ya da hayvanın başka bir uzvunu satmak, ibadetin ruhuna aykırıdır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.), kurbanın kesimiyle birlikte elde edilen her şeyin sadaka ve ikram olarak değerlendirilmesini emretmiştir. Özellikle kurbanı kesen kasaba et karşılığında kurbanın bir kısmının verilmesi kesinlikle caiz değildir. Ücret, ayrı şekilde ödenmeli; kurbanın hiçbir parçası bu iş için karşılık sayılmamalıdır.
Kurban Eti Ne Kadar Süreyle Saklanabilir?
Kurban etinin değerlendirilmesi, israfı önlemek ve sağlık açısından da önemlidir. Et, bozulmaması için usulüne uygun şekilde parçalanmalı, soğutulmalı ve gerekiyorsa dondurulmalıdır. Geleneksel olarak kurban eti, bayramın ilk günlerinde pişirilip tüketilir. Ancak bu zorunlu değildir. Günümüzde buzdolabı ve dondurucu imkânları sayesinde kurban eti uzun süre muhafaza edilebilir. Bununla birlikte kesilen kurbanın etinden ilk gün kavurma yapılıp ailenin birlikte yemesi sünnet kabul edilir.
Kurban Derisi Ne Yapılmalıdır?
Kurban ibadetinden elde edilen deriler, yine Allah rızası için değerlendirilmelidir. Kurban derisinin satılması caiz değildir. Deriden elde edilecek herhangi bir gelir doğrudan hayır işlerinde kullanılmalıdır. Bu kapsamda deri, yardım kuruluşlarına veya camilere bağışlanabilir. Bu kurumlar derileri satmak suretiyle gelir elde eder ve bunu hayır işlerine yönlendirirler. Bu uygulama dinen caizdir ve son derece yaygındır.
Kurban kesen kişinin, kurban derisinin kendisinin kullanması da mümkündür. Deri evde seccade yapımı, hayvan postu olarak kullanma ya da el işçiliği gibi kişisel kullanımlarda değerlendirilirse herhangi bir sakınca bulunmamaktadır. Yeter ki bu kullanım ticari kazanç amacı taşımasın.
Kurban Derisi Kasaba veya Kurumlara Verilir mi?
Kurban derisi, ücret karşılığı çalışan bir kasaba verilemez. Bu, dinî olarak caiz görülmemiştir. Aynı şekilde kurbanı kesen kuruma da, eğer bu kesim ücretsiz değilse, derinin bedel yerine verilmesi uygun değildir. Kurban ibadetinin şuuruna yakışan davranış, kurbanın tamamının Allah rızası için feda edildiği bilinciyle hareket etmektir. Deri yalnızca sadaka veya hayır için bağışlanabilir.
Kurban Bağırsağı ve Diğer Artıklar Ne Yapılmalı?
Kurban ibadetinde dikkat edilmesi gereken bir diğer husus, kurban kesimi sonrası ortaya çıkan iç organlar, bağırsaklar ve diğer artıkların ne yapılacağıdır. Bu artıkların çöpe atılmaması, çevreyi kirletmeyecek şekilde toprağa gömülmesi veya uygun şekilde bertaraf edilmesi gerekir. Bu davranış hem çevre temizliği hem de dinin edep anlayışı bakımından önemlidir. Kurban ibadeti, etrafına saygılı ve tertemiz bir ortamda icra edilmelidir.
Kurban Etiyle Yapılan Yemeğin Hükmü
Kurban etinden yemek yapmak sünnettir. Bayram günü sabahı herhangi bir şey yemeyip kurban kesildikten sonra onun etinden hazırlanan kavurma ile bayram kahvaltısı yapmak Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) sünnetidir. Bu, aile içi birlikteliği güçlendiren ve bayram sevincini pekiştiren bir davranıştır. Bu nedenle kurbanın bir kısmı mutlaka ev halkıyla birlikte tüketilmeli; bu vesileyle ibadet, bir şükür ve sevinç havasında yaşanmalıdır.
Kurban Etinden Zengin Kimselere Verilir mi?
Kurban etinden sadece fakirler değil, zenginler de ikram olarak yiyebilir. Bu ibadetin sevabı, etin kim tarafından yendiğiyle değil, niyet ve paylaşımın samimiyetiyle ilgilidir. Ancak muhtaç kimseler öncelikli tutulmalı, onların bayram sevinci paylaşılmalıdır. Etin üçte birinin ihtiyaç sahiplerine verilmesi tavsiyesi de bu anlayışa dayanır.
Kurbanın Etinin ve Derisinin Bağışlanması
Günümüzde birçok dernek ve yardım kuruluşu, kurban etlerini ve derilerini toplamakta, bunları ihtiyaç sahiplerine ulaştırmakta ya da gelirini hayra dönüştürmektedir. Kurban bağışı yoluyla yapılan yardımlar, dinen geçerli ve hatta teşvik edilen bir uygulamadır. Kişi, niyetini doğru belirlediği sürece, kurbanın etinin ve derisinin değerlendirilmesinde geniş bir takdir alanına sahiptir. Yeter ki bu değerlendirme Allah rızası ekseninde yapılsın.
Kurban ibadeti, sadece kesimle sınırlı kalmayan; kesilen hayvanın her parçası ile bir anlam ve sorumluluk yüklenen bir ibadettir. Etinin fakirlere ulaştırılması, derisinin hayır yolunda değerlendirilmesi ve iç organlarının çevreye zarar vermeyecek şekilde bertaraf edilmesi gibi tüm süreçler, ibadetin bütünlüğünü oluşturur. Müminin görevi, ibadeti hem edep hem de ihlasla yerine getirmek, her bir parçasını Allah’ın rızasına uygun biçimde değerlendirmektir. Kurban, yalnızca kan akıtmak değil; aynı zamanda bir kulluk bilinciyle yaşanması gereken bir teslimiyet örneğidir.
