Kurban ibadeti, bir hayvanın kesilmesinden öte paylaşmanın, yardımlaşmanın ve Allah’a yakınlaşmanın en güzel örneklerinden biridir. Kurban ibadetinin bir parçası olan kurban etinin dağıtılması ise İslam’ın sosyal adaleti önceleyen ruhunu yansıtır. Kurban kesildikten sonra yapılan et dağıtımı, toplumda kardeşlik duygusunu pekiştirir ve ihtiyaç sahiplerinin sofrasına bereket taşır.
Peki kurban eti nasıl pay edilir? Kimlere verilir, kimlere verilmez? Bu dağıtımda dikkat edilmesi gereken dini ölçüler nelerdir? İşte tüm bu sorulara sahih kaynaklara dayalı, derli toplu bir cevap arıyorsanız doğru yerdesiniz!
Kurban Etinin Paylaştırılmasındaki Hikmet
Kurban etinin dağıtımı, Kur’an ve sünnet ışığında şekillenen bir ibadettir. Bu paylaşımın özü, “veren el, alan elden üstündür” hadisinin ruhunu taşır. Kurban kesen mümin; etin bir kısmını kendi ailesine ayırır, bir kısmını akraba ve komşularla paylaşır, bir kısmını da fakir fukaraya ulaştırır. Böylece hem ibadet yerine getirilmiş olur hem de infak yani Allah rızası için verme duygusu pekiştirilir.
Kurban Eti Nasıl Dağıtılmalıdır?
İslâm âlimlerinin çoğunluğu ve Diyanet İşleri Başkanlığı’nın da belirttiği üzere kurban eti genel olarak üçe ayrılarak dağıtılmalıdır:
- Üçte biri ev halkı için ayrılır.
- Üçte biri akraba, dost ve komşulara hediye edilir.
- Üçte biri ise yoksullara, muhtaçlara ve ihtiyaç sahiplerine dağıtılır.
Bu dağılım bir zorunluluk değil bir sünnettir. Yani bağlayıcı hüküm değildir. Ancak en faziletli uygulama şeklidir. Özellikle nafile kurbanlarda yukarıda belirtilen dağıtım şekline dikkat etmek, ibadetin ruhunu daha derin yaşamak anlamına gelir.
Kimlere Kurban Eti Verilir?
Kurban etinin verileceği kimseler, İslam’ın yardımlaşma anlayışına uygun şekilde belirlenmiştir. Kurban eti verilebilecek kişiler aşağıda sıralanmıştır:
- Fakir ve muhtaçlar: Maddi durumu yeterli olmayan ve geçimini zor sağlayan kişiler öncelikli olarak et verilmesi gereken gruptur.
- Komşular: Zengin bile olsalar komşuya et ikram etmek sevaptır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) komşuya ikramı teşvik etmiştir.
- Akrabalar: Yakınlık bağı olan kimselere verilen et, sadaka ve sıla-i rahim (akrabalık bağını gözetme) olur.
- Yetimler, dullar, kimsesizler: Bu gruplara ulaşmak, ümmet bilinci açısından büyük bir görevdir.
- Yolcular ve öğrenciler: Evinden ve yurdundan uzakta olanlara yardım eli uzatmak dinimizce teşvik edilmiştir.
Kimlere Kurban Eti Verilmez?
Dinen kurban eti verilmemesi gereken bazı gruplar da mevcuttur. Bunların başında zengin kimseler gelir. Zengin kimselere sadaka niyetiyle kurban eti verilmez. Ancak hediye olarak verilmesi caizdir.
Gayrimüslimlere kurban eti verilebilir. Fakat bu konuda farklı görüşler vardır. Bazı âlimler yalnızca hediye niyetiyle verilmesini uygun bulur. Kurban kesen kişinin bakmakla yükümlü olduğu kimseler (anne, baba, çocuklar gibi) kurbanın sadaka payından yararlanamaz. Bu kişilere kurban eti hediye olarak ikram edilebilir.
Kurban Etinin Ücretle Satılması
Kurban ibadeti tamamen Allah rızası için yapılmalıdır. Bu sebeple kesilen kurbanın eti, sakatatı, derisi, kemiği hatta tırnağı dahi satılamaz. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurur:
“Kim kurban keserse onun ücretini kasaptan etle ödemesin.”
(Buhârî, Hac 119)
Kesim işlemi yapan kişiye ücret verileceği durumlarda da kesim ücreti kurbanın bir parçası ile değil ayrıca ödenmelidir.
Et Dağıtımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Kurban eti dağıtılırken dikkat edilmesi gereken bazı incelikler vardır. Öncelikle kurban eti temiz ve hijyenik şartlarda muhafaza edilmelidir. Etler mümkünse kilolara veya kişi sayısına göre eşit şekilde paylaştırılmalıdır. Paketleme yapılırken içerik net olmalı, herhangi bir karışıklık olmamalıdır. Etin sadece kıymetli parçaları değil her bölgesinden verilmelidir. Böylece adaletli bir paylaşım yapılabilir. Ayrıca paylaştırılan etler, ihtiyaç sahiplerine bozulmayacak şekilde zamanında ulaştırılmalıdır.
Günümüzde Müslümanlar, vakıflar veya dernekler aracılığıyla vekâletle kurban kestirerek etlerini daha uzak coğrafyalardaki ihtiyaç sahiplerine ulaştırabiliyor. Bu uygulama dinen caizdir ve çok sayıda kişiye ulaşma imkânı sunduğu için faziletli bir yöntem olarak kabul edilmektedir.
Ancak vekâletle kesim yaptıran kişi niyetinde samimi ve bilinçli olmalı; kurbanın kesildiği ve etinin ihtiyaç sahiplerine ulaştırıldığı konusunda şüphe bulunmamalıdır. Bunun için mutlaka güvenilir vakıf ve kuruluşlar tercih edilmelidir.
Kurban Etinin Bütün Olarak Verilmesi Caiz midir?
Kurban eti üçe bölünmek zorunda değildir. İhtiyaç sahipleri çoksa etin tamamı fakirlere dağıtılabilir. Hatta bazı fakihler, bir kişinin kurbanın tamamını dağıtmasını daha faziletli saymışlardır. Kişi kurban etinden kendisi de faydalanmak istediği takdirde ev halkı için bir kısmını ayırmasında da hiçbir sakınca yoktur. Bu tamamen niyete ve ihtiyaçlara göre şekillenebilir.
Kurban Etiyle İlgili Yanlış Bilinen Bazı Uygulamalar
Toplumda zaman zaman dinî dayanağı olmayan bazı uygulamalara rastlanabiliyor. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Kurban eti yedi gün boyunca evden çıkarılmaz: Dinen böyle bir kural yoktur. Et, kesim sonrası uygun şekilde hemen dağıtılabilir.
- Kurban eti kavurma yapılmadan yenmez: Bu bir gelenek olabilir ancak dinî bir zorunluluk değildir.
- Kurban eti anne babaya verilmez: Eğer anne baba muhtaç değilse sadaka niyetiyle verilemez. Ancak hediye niyetiyle verilebilir.
